ÖZ

Denizyolu taşımacılığı, uluslararası ticaretin bel kemiği olarak, küresel mal hareketinde en fazla tercih edilen yöntemlerden biridir. Maliyet açısından avantajlı olması ve geniş bir coğrafyaya mal ve hizmet ulaştırabilmesi, bu taşımacılık türünü öne çıkarırken, aynı zamanda navlun piyasaları gibi küresel ticaretin temel yapı taşlarından birini de oluşturmaktadır. Navlun piyasaları, bu taşımacılığın maliyetini ölçümleyen kritik bir alandır ve belirsizliklerle doludur; iklim koşulları, jeopolitik gerilimler ve küresel ekonomik dalgalanmalar gibi öngörülemeyen gelişmeler, bu piyasada fiyat oynaklığına ve yüksek risklere yol açmaktadır. Bu bağlamda, denizyolu taşımacılığının dinamiklerini izlemek ve öngörülerde bulunmak için kullanılan en önemli göstergelerden biri Baltık Kuru Yük Endeksi’dir (BDI). BDI, kuru dökme yüklerin taşınma maliyetini ölçmekte ve denizyolu taşımacılığı ile ilgili küresel ekonomik trendlerin önemli bir yansıması olarak kabul edilmektedir. Londra merkezli Baltic Exchange tarafından günlük olarak raporlanan bu endeks, mali piyasalar için de kritik bir gösterge niteliğindedir; BDI’deki değişimler, yalnızca taşımacılık sektörünü değil, emtia ve hisse senedi piyasalarını da etkileyerek küresel ticaretin genel eğilimlerine yön vermektedir. Bu çalışmada deniz ticaretine yön veren göstergelerden Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) ve Dolar Endeksinin (DXY) İstanbul Navlun Endeksi (ISTFIX) üzerindeki etkisine odaklanmaktadır. Çalışma kapsamında, 2008-2024 dönemine ait haftalık veriler VAR analizi ve Granger nedensellik testleri kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgular, Baltık Kuru Yük Endeksi’nin İstanbul Navlun Endeksi üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, Dolar Endeksi’nin İstanbul Navlun Endeksi üzerinde negatif bir etkisi olduğu ve zayıf bir belirleyici olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, nedensellik analizleri sonucunda BDI ile ISTFIX arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin mevcut olduğu sonucuna ulaşılmıştır.