Özet

Halk kültürü çalışmalarında önemli bir yeri olan halk edebiyatı sözlü ve yazılı kaynaklarıyla ülkemizde zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Anonim Türk halk edebiyatında ezgiyle söylenen bir nazım biçimi olan türkü bölgelere göre değişik formlarda çalınır ve söylenir. Türkü sözcüğünün etimolojik olarak kökeni “Türk” sözcüğüdür. Türkü, Türklere özgü demektir. Kırşehirli Türk Halk Müziği Sanatçısı Şemsî Yastıman’ın “Türk’ü anlamak isteyen türkü dinlesin” özdeyişi bunu açıklar. Türkü, anonim halk yazınında melodiyle söylenen ve hece ölçüsüyle yazılmış, bestelenmiş koşuk, olarak tanımlanır. Anadolu halkı bütün acılarını, sevinçlerini, aşklarını, dünya görüşlerini, yaşam biçimlerini türkülerle dile getirmiştir. Türküler, yörelere, içeriklerine ve nağmelerine göre değişik isimler alır. Buna göre türkülerin, hoyrat, oturak, kırık hava, uzun hava gibi türleri vardır. Konularına göre incelendiğinde türküler ninniler, çocuk türküleri, doğa, aşk, kahramanlık ve askerlik, tören, iş türküleri, karşılıklı türküler, ölüm ve oyun türküleri olmak üzere on farklı grupta toplanmaktadır. Bu farklı konuları ele alan türkü sözlerinin içerisinde halk kültürünün bir diğer önemli parçası olan tekstillerin geçmesi yadsınamaz. Bu çalışmada orta Anadolu’nun türkü merkezi olan Kırşehir’de anonim veya âşık türkülerinde geçen tekstiller incelenmiş, Kırşehir yöresel tekstillerinin, türkülerde izlerinin sürülmesi amaçlanmıştır. İncelemede içerisinde bir tekstil adı geçen 60’dan fazla türküyle karşılaşılmıştır. Bu tekstiller; giysi adı (yazma, oyalı yazma, şalvar, cepken vb), kumaş adı (aba, kadife, basma, saten vb), yarı mamul madde adı (iplik, urgan, vb), hammadde adı (yün, ipek, keten vb) ve dokuma araçlarının (gücü, ıstar, hana, darak, sındı, tefe vb) adları, şeklinde beş gruba ayrılarak ele alınmıştır. Günümüzde somut örneği bulunmayan yöresel tekstillerin türkülerde adının geçtiği, hatta betimlendiği belirlenmiştir.